De cijfers van de nieuwste peiling over de wensen rondom de nieuwe coalitie laat zien hoe onontwarbaar de knoop is en zelfs als er vrij snel een regering zal worden gevormd zal die - weer - instabiel zijn, doordat een fors deel van het electoraat ontevreden zal zijn en zal blijven.
Lees volledig artikel: De onontwarbare knoop na de verkiezingen
Verkiezingsdag
Uit het onderzoek dat uitgevoerd is 9 dagen na de verkiezingen is o.a. vastgesteld wanneer het definitieve besluit genomen is om de partij te stemmen, die men uiteindelijk op 29 oktober gestemd heeft. Dit zijn de antwoorden.
16% geeft aan dat men op de laatste twee dagen de definitieve keuze heeft gemaakt. Dat was bij de grotere partijen het meest het geval bij de kiezers van JA21 (27%) en het minst bij de kiezers van GroenLinks/PvdA (9%).
Ook is gevraagd welk deel van de kiezers strategisch gestemd heeft. Bij JA21 en VVD is dat het meest geweest. Het waren kiezers die anders of een andere partij aan de rechterkant hadden gestemd of anders niet hadden gestemd. Bij CDA en GroenLinks/PvdA is het beduidend minder het geval geweest. (Dat zijn twee partijen, die in de week voor de verkiezingen het meest hebben verloren).
Ook is gevraagd of men strategisch gestemd heeft, dus een andere partij gekozen, dan de partij waar men de grootste voorkeur voor had, om invloed te hebben op welke partij de grootste zou worden.
Als er niet strategisch gestemd zou zijn, zou dat de VVD per saldo 2 à 3 zetels gekost hebben.
Zetelpeiling
Bij de zetelpeiling, die we gehouden hebben, zijn de verschuivingen op zichzelf beperkt. Enerzijds is een deel van de strategische stemmers “terug” naar hun partij, maar dat effect is beperkt, anderzijds zien we twee echte verschuivingen:
- Kiezers van GroenLinks-PvdA zeggen nu D66 te stemmen (2 zetels)
- Meer kiezers gaan over naar FVD (met name van PVV)
- JA21 trekt iets aan en BBB zakt iets weg.
Het is fascinerend om deze uitslag te vergelijken met de peiling van twee maanden geleden. In totaal zijn er in die relatief korte periode 62 zetels verschoven!
De coalitie-knoop in beeld:
In het onderzoek zijn diverse vragen gesteld over het oordeel over de coalitievorming.
Allereerst is gevraagd hoe men erop reageert dat Rob Jetten premier wordt. 57% van de Nederlanders geeft aan dat positief te beoordelen en 37% negatief. Alleen de kiezers rechts van de VVD zijn in meerderheid negatief over Jetten als premier. De kiezers van de VVD zijn in meerderheid positief.
Als de twee coalities, Midden-Coalitie en Centrum-Rechts, aan de kiezers worden voorgelegd dan is het beeld heel duidelijk. 47% geeft de voorkeur aan Centrum-Rechts en 34% aan de Midden-Coalitie.
- De kiezers van de volgende partijen hebben een sterke voorkeur voor de Centrum-Rechts coalitie: VVD, JA21, BBB en SGP.
- Kiezers van GroenLinks-PvdA, SP, Partij voor de Dieren, ChristenUnie en D66 hebben een sterke voorkeur voor de Midden-Coalitie.
- De kiezers van PVV en FVD hebben voor de ongeveer de helft een voorkeur voor Centrum-Rechts, de rest geeft aan geen van de twee coalities te willen.
- Ten slotte valt goed te zien dat de kiezers van het CDA sterk verdeeld zijn (49% – 48%).
Op een andere manier is ook vastgesteld wat de kiezers denken over deze twee coalities:
- Aan de kiezers is gevraagd hoe ze zouden reageren als GroenLinks-PvdA in de regering komt. 58% beoordeelt dat negatief. Van de VVD-kiezers is dat 95%.
- En als de Centrum-Rechts coalitie zou komen dan beoordeelt 49% dat negatief. Van de D66-kiezers is dat 62%.
En ook op de volgende manier is goed te zien hoe de standpunten zijn:
- 45% vindt dat de VVD wel in de Midden-Coalitie moet stappen. Van de VVD-kiezers is dat maar 11%
- 62% vindt dat D66 wel mee zou moeten doen aan een Centrum-Rechts coalitie. Van de D66-kiezers is dat 43%.
En op de vraag of men alsnog de PVV tot de regering moet toelaten reageert 38% positief. Dat zijn vooral kiezers rechts van de VVD. Van de VVD-kiezers vindt 27% dat.
Deze cijfers van het gepolariseerd electoraat laat zien hoe problematisch het is om een regering te vormen waar de kiezers van de betrokken partijen achter staan. Dat geldt met name bij de VVD en D66.
En zelfs als men in Den Haag er dit keer toch weer – na lange tijd – uit zou komen, is de kans heel groot dat het tot extra onvrede zal leiden onder een groot deel van het electoraat met alle gevolgen voor de stabiliteit van de nieuwe combinatie.
