Door de kenmerken van de kiezers van het CDA nu te vergelijken met die bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Dan valt goed te zien hoe groot de metamorfose is van de CDA-kiezers.
Lees volledig artikel: De electorale metamorfose van het CDA-electoraat
2016 – 2025
In dit artikel deed ik verslag van de vergelijking tussen 2016 en 2025 over de ontwikkeling in aanhang van de politieke partijen in relatie tot de twee cruciale variabelen:
- Zorgen maken over financiële toekomst
- Of men door de veranderingen van de afgelopen 5 jaar vooral nieuwe kansen zag of vooral meer bedreigingen.
Heel opvallend zijn de sterke overeenkomsten tussen de resultaten van 2016 en 2025 van vrijwel alle grote partijen, met uitzondering van het CDA.
Dat artikel eindigde ik met deze tabel.
Uit deze tabel is op te maken dat bij 5 van de 6 partijen de verhoudingen tussen de twee belangrijke groepen tussen 2016 en 2025 amper is veranderd. Alleen bij het CDA zien we een duidelijke verschuiving in de richting van kiezers die zich geen zorgen maken over hun financiële toekomst en vooral kansen zien en minder of geen bedreigingen.
Omdat er via Peil.nl veel informatie beschikbaar is over de kenmerken van CDA-kiezers uit het verleden, wordt nu bekeken in welke mate die kiezers nog meer zijn veranderd.
De resultaten van de laatste peiling via Peil.nl wordt afgezet tegen de resultaten van het onderzoek bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Toen haalde het CDA nog 10%. (In 2023 haalde het CDA maar 3% en is de vergelijking niet goed mogelijk.)
Er volgen nu diverse kenmerken waar de kiezers van het CDA tussen 2021 en nu vergeleken kunnen worden.
Geslacht en leeftijd
Dit zal de structuur zijn van alle grafieken uit deze serie.
De tabel moet gelezen worden dat bij TK2021 het CDA 10% haalde en bij mannen was dat 11% en bij vrouwen 9%.
- Op de eerste regel staan de cijfers van het CDA bij TK2021, zoals gepubliceerd via het onderzoek van Peil.nl tijdens de verkiezingen van 2021.
- Op de tweede regel staan de cijfers van het CDA bij het laatste onderzoek van Peil.nl van 10 oktober 2025.
- Op de derde regel staat de index tussen het cijfer van nu en het cijfer van 2021. Dit is nodig omdat het CDA nu landelijk hoger scoort dan bij TK2021. Daarmee kan goed het patroon herkend worden.
Uit deze twee tabellen is op te maken dat het CDA electoraat nu niet anders is dan in 2021 als we de verhoudingen zien naar geslacht (meer mannen dan vrouwen). Maar wat de leeftijd betreft is het nu een duidelijk jonger electoraat dan in 2025,
Inkomen en opleiding
Deze twee tabellen laten zien dat het electoraat van het CDA nu gemiddeld een duidelijk hoger inkomen heeft. Ook is er een forse daling onder kiezers met een lagere opleiding.
Religie
Voor wat betreft religie zijn de verschuivingen vrijwel nihil.
Beroepssituatie en Bedrijfssector
Ook hier zien we diverse veranderingen. Relatief meer CDA-ers werken bij de overheid en we zien het CDA onder arbeidsongeschikten en bij werkzoekenden en bij mensen in de bijstand alsmede bij huisvrouwen/huismannen is het CDA nu relatief minder populair.
Bij de bedrijfssectoren zien we ook veranderingen. In de ICT, landbouw, horeca/toerisme en overige dienstverlening is het CDA relatief sterker geworden. En bij de niet landelijke overheid duidelijk minder, alsmede in de industrie.
Dagbladen
Bij de kranten, die men meer dan 2 keer per week leest/bekijkt, zien we opmerkelijke verschuivingen. CDA-kiezers nu lezen duidelijk relatief minder De Telegraaf en het AD en duidelijk relatief meer De Volkskrant en NRC.
De metamorfose
Deze tabellen laten duidelijk zien hoezeer het CDA, dat rond 2010 nog dezelfde uitslagen haalde als het CDA nu staat in de peiling (maar in 2023 zelfs naar 3% wegzakte), getalsmatig wel is teruggekeerd naar het eerdere niveau. Maar een groot deel van die kiezers bestaan uit een andere groep dan de traditionele CDA-kiezers uit het verleden. De laatste grafiek (de krant die men leest) laat dat misschien nog wel het beste zien.
De veranderingen van de samenstelling van het CDA door de tijd heen komt dus deels doordat een deel van de CDA-kiezers uit het verleden nu niet meer teruggekeerd zijn bij het CDA (en nu met name bij PVV, BBB en JA21 zit). Op een langer termijn in het verleden is er natuurlijk sprake van het overlijden van kiezers (en het CDA had een sterke oververtegenwoordiging van ouderen). En de kenmerken van de “nieuwe” CDA-kiezers wijkt sterk af van die overleden zijn.
De vraag is daarbij wel, maar dat geldt voor vrijwel alle partijen, in welke mate het CDA op termijn dit niveau kan handhaven.
