Waar geen wil is, is geen weg – het hospitaalschip

Leestijd: 6 minuten

Gisteren heb ik een interessant videogesprek gehad met o.a. Ronald Brautigam, die is gekomen met het aanbod van het Italiaanse hospitaalschip. Hij had ruim twee maanden geleden bij verschillende instanties aangeklopt. In het voorjaar had het schip, ingericht voor patiënten met Covid-19, inclusief personeel, een rol gespeeld  in Italië.  

Ronald reageerde op het artikel dat ik begin oktober had geschreven over het gebruiken van de RAI en het lege hotel ernaast als extra capaciteit voor de ziekenhuizen. Juist omdat de ziekenhuiscapaciteit voor de regering werd en wordt gezien als het grootste knelpunt bij deze crisis, gaf ik aan dat met vindingrijkheid, die capaciteit fors uitgebreid zou kunnen worden. Hetgeen om meerdere reden tijdens deze crisis cruciaal was.

Brautigam kwam begin november met gedetailleerde informatie over dat hospitaalschip inclusief personeel. Ik schreef daar op 7 november over.

Al in februari zagen we hoe in Wuhan in heel korte tijd een nieuw ziekenhuis uit de grond werd gestampt. Je zou dus denken/hopen dat op dit soort voorstellen in Nederland serieus ingegaan zou worden.

Haren uit je hoofd

Maar als je vervolgens zie wat er met dat voorstel van hem is gebeurd, dan trek je de haren uit je hoofd. In de video hoor je dat allemaal van Ronald zelf. Ik zal in het kort aangeven wat hij zegt:

Hij benaderde allerlei officiële instanties en kreeg geen antwoord of werd naar een andere instantie doorverwezen. Via de LCPS (Ernst Kuipers) kwam hij uiteindelijk terecht bij de zorgverzekeraars. Dat leidde tot de volgende mail op 9 november:

In de tussentijd kreeg Brautigam via een uitzendbureau informatie waaruit bleek dat er wel Nederlands BIG-gecertificeerd personeel beschikbaar was.  Hij legde uit dat dit door een combinatie van redenen komt.

Zorgpersoneel dat in de eigen woonplaats geen werkplek krijgt, omdat er geen behoefte is, gaat niet per dag een paar uur reizen naar plekken waar die behoefte wel is. Maar als dat schip er zou zijn, kunnen ze daar een paar dagen werken en overnachten.

Of er zijn andere redenen (ook bureaucratische) waarom ziekenhuizen of zorginstellingen die personen niet aannemen. (Dat lijkt op de informatie uit De Volkskrant van vorige week in het artikel met de titel “Broodnodige extra zorghanden raken verstrikt in bureaucratisch web”). Dus er is nog wel Nederlandse BIG gecertificeerd zorgpersoneel beschikbaar.

Daarnaast waren er ook mogelijkheden om bevoegd personeel uit het buitenland aan te trekken. Brautigam heeft uit verschillende landen aanbiedingen gehad. Volgens hem is er een overzicht welke buitenlandse kwalificaties gelijkwaardig zijn aan de voorwaarden om in het BIG-register te worden opgenomen.

Hij benaderde ook het Ministerie van VWS en kreeg toen geen enkele reactie.

Vanuit zijn contact over dit onderwerp met het kamerlid Van Haga werd op 5 januari een motie ingediend over dit hospitaalschip.  Die werd verworpen, mede nadat de minister deze motie had ontraden. Dat zei ze toen:

Brautigam meldde in het gesprek dat er tot die dag geen contact was geweest met het ministerie en dat het niet alleen over mogelijk Cubaans personeel ging. (Nu ken ik uit eigen ervaring het Cubaanse gezondheidssysteem.

En ik denk dat als er een crisis is, zoals die nu in Nederland is en er zelfs gesproken wordt over het kiezen tussen patiënten om al dan niet geholpen te worden, terwijl het wel hard nodig is, dat ik liever Cubaans zorgpersoneel heb dan bij het ziekenhuis weggestuurd te worden). Een dag na het debat werd voor het eerst met Brautigam contact opgenomen vanuit het ministerie en er is inmiddels een soort gesprek ontstaan.

Noodhospitaal

In datzelfde videogesprek kwam ook het voorstel aan de orde van Siemens Medical Solutions (Kees Smaling). Dat was het plan om een noodhospitaal te bouwen voor situaties als de huidige. (Wat op dit moment nog geen oplossing biedt, maar in de toekomst wel). En hoe via een aangepaste training zorgpersoneel snel getraind kan worden voor IC-werkzaamheden voor alleen Covid-19 patiënten. Kees heeft een grote kennis van zaken over hoe het bij ziekenhuizen toegaat (ze zijn vrijwel allemaal klant) en hij zit ook aan tafel bij de hoofdrolspelers van de huidige crisis. Hij gaf een bevestiging van wat ook Brautigam en andere aanbieders vanaf maart met oplossingen (mondkapjes, testlabs, teststraten, datakennis) hadden ervaren. En waar ik me ook regelmatig druk om heb gemaakt: men loopt tegen een betonnen muur op. Wat je ook voorstelt en zegt, het wordt of niet gedaan of heel erg traag.

Waarom is er steeds een betonnen muur?

De regering neemt letterlijk met één pennenstreek maatregelen waardoor de horeca, de sport, de cultuur, het amusement, niet-essentiële winkels en de scholen worden stilgelegd. Maar als er (creatieve) oplossingen komen, die behulpzaam kunnen zijn bij het aanpakken van de belangrijkste uitdagingen van de crisis, dan ziet men vooral problemen (vaak nogal bureaucratische). En lijkt men niet in staat om dit soort oplossingen ook te implementeren.

Daar zijn verschillende redenen voor:

• De gezondheidszorg in Nederland is, mede door de invoering van de marktwerking, sterk gedecentraliseerd. Met ziekenhuizen die dus failliet kunnen gaan, zoals we gemerkt hebben. En met veel medici die niet in loondienst zijn. Met zorgverzekeringen die een eigen verantwoordelijkheid hebben. Ook de GGD’s zijn regionaal georganiseerd en vallen niet onder het Ministerie. Dat kan wellicht  tijdens normale omstandigheden voordelen hebben, maar tijdens een crisis als de huidige zeker niet. Je kunt als minister wel roepen wat je wilt, maar dat houdt niet persé in dat het ook gaat gebeuren. Want iedereen beoordeelt het dan mede vanuit het belang van de eigen organisatie. Besef het feit dat de ziekenhuizen in maart-april zich vrijwel volledig toelegden op Covid-19 patiënten ,ze blijkbaar grote schade hebben opgelopen. In juli is daarover een miljardencompensatie over afgesproken bij een akkoord met de zorgverzekeraars. 
  
• Een patiënt die niet in jouw ziekenhuis terecht komt of door bij jouw ziekenhuis aangesloten specialisten wordt behandeld, heeft ook financiële gevolgen. Als er geen duidelijkheid is over hoe dat dan financieel geregeld wordt, zul je minder genegen zijn om in te stemmen met een aanpak waar patiënten worden opgevangen in een tijdelijke situatie (zoals het hospitaalschip).
  
• Degenen die wel als zorgverlener in ziekenhuizen werken (en zeker ook op de IC’s) hebben daar veel voor moeten doen en ook de eisen van de BIG-registratie zijn niet mis. Het zal wel even slikken zijn als er (weliswaar tijdelijk) ook anderen komen te werken, die in Nederland die BIG-registratie niet hebben. Zelfs als het iets gelijkwaardigs in het buitenland is geweest. En als vervolgens een nieuwe persoon fouten maakt, heb jij daar alleen maar last van.

New York

In New York was er begin april een hospitaalschip van het leger. Toen het na een maand vertrok waren er maar weinig patiënten op het schip geweest. Dit artikel in de New York Times laat zien waardoor dat kwam. Ook daar was het de bureaucratie als redenen die ook in Nederland lijken te gelden, waarbij belangentegenstellingen een grote rol spelen.

Om al die problemen te kunnen overkomen had Nederland al in april een drastische ingreep moeten doen. Gedurende de crisistijd had men het gezag over de hele gezondheidszorg moeten centraliseren. (Een vorm van tijdelijke nationalisatie). Een klein team van deskundigen had het geheel moeten aansturen.  Bij voorkeur personen, die op dat moment niet een formele positie innamen bij één van de bestaande instituties (denk aan types zoals Marcel Levi) met complete zeggenschap. En een garantie voor alle betrokkenen en instanties dat mogelijke financiele schades zouden worden gecompenseerd.

Dan zou een aanbod als het hospitaalschip (of het voorstel over de Rai als Covid-19 opvang) goed beoordeeld zijn en al dan niet ingepast worden in die overall aanpak. Dan zou er wellicht voor gezorgd kunnen worden dat de corona-patiënten  geconcentreerd werden in 4 of 5 ziekenhuizen, waardoor de andere ziekenhuizen beter door hadden kunnen werken. Of zou zo’n schip vooral ingezet worden om al weer langzaam beter wordende patienten na het ziekenhuis op te vangen. Nu blijven ze vaak langer in het ziekenhuis liggen omdat die opvang er niet is.  Dan zou ook in de afgelopen zomer allerlei voorbereidingen getroffen zijn om die tweede golf die in het najaar kon komen beter te kunnen verwerken.

Maar dat is dus niet iets wat de regering heeft gedaan, terwijl het zoveel had kunnen uitmaken.

En helaas geeft begin januari, 10 maanden na de start van de crisis, de reactie van Minister van Ark, niet het gevoel dat er vanaf maart echt wat is geleerd bij de aanpak van deze crisis. Weer bureaucratische redenen, die als hinderpaal worden gezien bij een crisis. Alsof  – terwijl mijn huis in de brand staat – ik bij iedere brandweerman die komt blussen, eerst vraag of hij zijn vakdiploma even kan tonen en anders maar moet stoppen met blussen. Want zoals ik ook al eerder schreef, je hebt leiderschap en vindingrijkheid nodig bij een grote crisis, en geen bureaucratie en onoplosbare belangentegenstellingen. Waar een wil is, is een weg. Maar zowel die weg als die wil lijken in Nederland ver te zoeken. En zo modderen we helaas door met een lockdown die nog een hele tijd zal duren.

U heeft zojuist gelezen: Waar geen wil is, is geen weg – het hospitaalschip.

Volg Maurice de Hond op Twitter | YouTube | Facebook | LinkedIn.

Help ons op weg deze crisis te blijven onderzoeken en communiceren met een kleine financiële donatie. Klik dan hier.