Kerstvertelling (1/3) – Interview van Dissel in de Volkskrant

Leestijd: 8 minuten

Een cadeau in de schoot geworpen

Ik was van plan een uitgebreid jaaroverzicht te schrijven voor de periode tussen Kerst en Nieuwjaar. Bij het bedenken van de juiste aanpak kreeg ik een cadeau in de schoot geworpen: Het eindejaarsinterview met Prof. Van Dissel, gemaakt door Maarten Keulemans in De Volkskrant.

Dit interview geeft een 360 graden beeld van wat de kern van de problematiek van Nederland in 2020 t.a.v. de Covid-19 crisis. Dat betreft niet alleen de rol en aanpak van Van Dissel en het OMT, maar ook de rol van de media. Met De Volkskrant als voorbeeld en de wetenschapsjournalist Maarten Keulemans als de ultieme vertegenwoordiger ervan.

Direct bij het begin van het Volkskrant-artikel staat de kern van wat er in Nederland is misgegaan bij de grootste crisis, die ons land getroffen heeft sinds de Tweede Wereldoorlog:

13 woorden

Deze 13 woorden “de maatregelen hadden best gewerkt, als we ons er maar aan hadden gehouden” van de belangrijkste adviseur van onze regering omvat eigenlijk alles wat ik in mijn jaaroverzicht had willen beschrijven.

Nu heb ik al veel geschreven over hoe de aanpak (en het karakter) van Van Dissel bepalend is geweest voor de Nederlandse manier van optreden. Vorige week nog met de titel “de dovemansoren van Van Dissel”. Nieuwe wetenschappelijke bevindingen worden door hem niet meegenomen. En als er aanpassingen plaatsvinden bij het RIVM van de aanpak of voorschriften, dan gebeurt dat met hele kleine stapjes. Doch zonder echte ruchtbaarheid en gepresenteerd op een manier alsof hij het altijd al zo gevonden heeft.

En deze aanhef van zijn Volkskrant-interview is daar ook weer een variant van. De maatregelen staan boven enige kritiek verheven, het lag aan de mensen dat ze niet werkten. Maar daar wil ik het in deze Kerstvertelling pas in een volgend deel over hebben.

Nooit een kritische vraag

Want dat hij deze manier van werken vanaf maart heeft kunnen volhouden, ligt vooral aan de manier waarop hij door de media in Nederland benaderd werd. Niet alleen kreeg hij zelden een kritische vraag. Maar ook werd hij nooit geconfronteerd met belangrijke nieuwe ontwikkelingen op het terrein van de bestrijding van Covid-19.

In geen enkel interview van de laatste maanden, die ik met hem gelezen heb, is hem op geen kritische manier het vuur aan de schenen gelegd over iets wat langzamerhand in de wereld steeds meer gemeengoed is geworden. Namelijk het erkennen van de dominante rol van aerosolen bij de verspreiding van Covid-19. En dat bij de bestrijding ervan de rol van ventilatie/ luchtvochtigheid/ luchtreiniging cruciaal is. Dat nu ook de Amerikaanse CDC dit onderwerp expliciet benoemt, zoals ik hier beschreef, is voor een journalist als Maarten Keulemans geen reden om dat voor te leggen aan Van Dissel.

Hoezeer dat een patroon is, en hoezeer vele media, met De Volkskrant en Maarten Keulemans voorop, vergeten zijn welke belangrijke rol zij kunnen spelen als tegenwicht voor de autoriteiten, is aan de hand van dit interview van Keulemans met Van Dissel prima te onderbouwen. Met behulp van mijn persoonlijk archief en de communicatie die ik met De Volkskrant had sinds maart, is daar een compleet (en onthutsend) beeld van te geven. Dus daar gaat dit eerste deel over.

Want in dat interview van gisteren zat een primeur.

Namelijk dat het de eerste keer was dat Maarten Keulemans in 2020 een artikel schreef in De Volkskrant met mijn naam erin. Op Twitter had hij al veel eerder over mij geschreven. Altijd met een duidelijk dedain.  Eind mei plaatste hij deze tweet bij een discussie over de inhoud van mijn stukken (het onderwerp was superspreadevents en aerosolen waar ik sinds begin april over had geschreven):

En in zijn artikelen, ook toen aerosolen en ventilatie belangrijkere onderwerpen werden (waarbij Keulemans altijd de lijn van het RIVM aanhield), vermeed hij het vermelden van mijn naam of van mijn rol. Maar bij dit interview niet. Dit keer  noemde hij mij wel. Maar op een manier die volledig in lijn is met zijn optreden op Twitter t.o.v. mij en het negeren van mijn rol en insteek. In een vraag aan Van Dissel over het optreden van anderen (zoals het RedTeam) staat letterlijk:
“Maurice de Hond trok de aandacht van onder meer de PVV met zijn ideeën over ventilatie.”* 

Niet alleen dat in het verdere verloop van het interview Van Dissel geen woord meer zegt over ventilatie of aerosolen en Keulemans hem daarmee laat wegkomen. Maar het infame van deze vraagstelling van de interviewer, die zijn lezerspubliek goed kent, is dat hij niet volstond met de constatering dat ik de aandacht trok met mijn “ideeën”, maar dat hij dit koppelde aan de PVV.

Wetenschappers wereldwijd

Dat ventilatie nu inmiddels ook door de WHO als een belangrijke component wordt gezien bij de bestrijding van Covid-19  en dat vele wetenschappers dit wereldwijd ook vinden en in landen als Japan een kern vormt van hun beleid, is voor Keulemans niet relevant. Het zijn de “ideeën” van De Hond. En om die ook nog voor zijn lezers op de juiste (verkeerde) plek te zetten, trok dat de aandacht van de PVV.

Dit is na bijna 9 maanden helaas geen incident, maar is een belangrijke structurele component van deze grote crisis. En vanuit mijn persoonlijke ervaringen met De Volkskrant met als summum dit eerste zinnetje van Maarten Keulemans, kan ik een goed beeld geven van die structurele onderdelen. Ik zal dat in een drietal afleveringen doen. De rol van het RIVM/OMT, de rol van de media aan de hand van Van Dissels interview en De Volkskrant. Vandaag deel 1: De Volkskrant.

Terug naar maart

Voordat ik mijn eerste blogs eind maart over mijn bevindingen schreef, met name rondom de relatie tussen de verspreiding van het virus en het weer, communiceerde ik met De Volkskrant. Op 14 maart (nog voor de aankondiging van de lockdown) schreef ik een mail naar Keulemans. Het ging over een wetenschappelijk artikel waarin ik een bevestiging had gevonden van de sterke relatie tussen het weer (met name de luchtvochtigheid) en de verspreiding van het virus.

Dit zijn wat fragmenten uit deze mail:

“Ik heb enkele dagen geleden dit wetenschappelijk artikel gelezen: http://bit.ly/33dwhtL Het zijn natuurlijk hypotheses (zoals ze zelf zeggen), maar sindsdien ben ik in vrijwel alle landen waar Corona was uitgebroken de temperaturen gaan volgen. Het interessante is dat daar waar nu gemeld wordt dat het aantal nieuwe gevallen (sterk) daalt of gedaald is. Zoals in China en nu ook in Zuid Korea, er duidelijk zichtbaar is dat de temperatuur gestegen was. De grens lijkt inderdaad rond de 12 a 14 graden te zijn……

…Als deze hypotheses juist zijn, dan zullen we o.a. zien dat in het zuidelijke deel van Italië het veel minder erg wordt dan in het noordelijke gedeelte. Dat het ook uit Nederland gaat wegtrekken (hoewel het weer de komende weken rond 12 graden zal zijn, maar vanaf eind volgende week wel met veel zon)…..

….Dat zou dan wel betekenen dat er diverse landen zullen zijn op het Zuidelijk Halfrond waar het lang zal heersen, omdat het dan aan het begin van de winter gaat gebeuren en niet in het midden of eind (zoals bij ons). Maar tegelijkertijd zou dan de echte grote klap pas na september bij ons komen (met wel weer een lange winter).”

Korte mail

Van Maarten kreeg ik hierop geen antwoord. Ook niet nadat ik in april aandacht van hem vroeg voor superspreadevents en aerosolen. Pas op 9 mei kreeg ik een kort mailtje van hem.

Ondertussen was er wel iets gebeurd. Ik was op 18 april in OP1 geweest waarin ik o.a. sprak over superspreadevents, de rol van aerosolen, het belang van ventilatie en het gevaar in zorginstellingen. De dag erna las ik de tv-recensie in De Volkskrant van Frank Heinen en die liet geen spaan heel van zowel mijn optreden daar als van de inhoud. Met de kennis van nu is dit deel uit de recensie heel belangwekkend om te lezen:

En vervolgens als uitsmijter (want hoe zou die opiniepeiler De Hond het nu eens bij het juiste eind kunnen hebben, terwijl hij door de autoriteiten op dat gebied en De Volkskrant wordt genegeerd):

Sindsdien ging het met mijn relatie tot De Volkskrant, en met name met Maarten Keulemans, alleen maar bergafwaarts.

Eind mei schreef Keulemans voor het eerst over superspreadevents en aerosolen. Ik reageerde toen op twitter in zijn richting dat dit informatie was die ik 7 weken ervoor met hem had gedeeld en dat ik daar geen reactie op had gekregen. In de discussie daarover plaatste hij deze tweet:

Communicatie met de hoofdredacteur

Kort erna overleed mijn zoon Marc. En er werd een indrukwekkend laatste interview met hem geplaatst in De Volkskrant, waar Antoinnette Scheulderman terecht onlangs een prijs voor heeft gekregen. 

Na dat interview schreef ik een brief naar de hoofdredacteur Pieter Klok, waarin ik ook mijn beklag deed over het optreden van Keulemans (compleet negeren in zijn krant, maar dat gebeurde toen ook in andere media) en met name over deze denigrerende tweet.

Ik verspreidde die mail onder een aantal andere medewerkers van De Volkskrant, waar ik in het verleden mee te maken had gehad. Ik hoopte op een vorm van reactie, waarin Keulemans aangaf dat dit inderdaad te ver was gegaan en er een vorm van communicatie waarbij mijn bevindingen, zoals ik die in maart/april had gepubliceerd en inmiddels meer mainstream waren geworden, serieus door hem en De Volkskrant werden genomen.

Hoewel ik begin augustus nauw met een andere journalist van De Volkskrant samenwerkte over de uitbraak in het zorgcentrum in Maassluis kwam mijn naam in De Volkskrant alleen langs bij verschillende columnisten. Vrijwel altijd met een negatieve insteek.

Half augustus had ik een prima gesprek met de hoofdredacteur Pieter Klok. Ik had het gevoel dat we het over veel eens waren en toen ik afscheid nam, leek het erop dat het nog een vervolg zou krijgen. Wellicht in een interviewvorm met een andere journalist uit De Volkskrant. Maar enkele weken later kreeg ik de reactie dat er geen vervolg zou komen. De krant was inmiddels toch al meer aandacht aan ventilatie en aerosolen aan het geven, was de argumentatie.

Gesprek met Keulemans

Begin oktober was er tijdens de Dutch Media Week een gesprek tijdens de talkshow van Vincent Everts tussen Pieter Klok en mij. Daarin gaf Pieter Klok aan dat hij graag een gesprek zag tussen Keulemans en mij. Ik reageerde dat ik dat prima vond. Maar dan in het openbaar, met een gespreksleider en dat die dan voor iedereen te zien was met eventueel een samenvatting in de krant. Een gesprek tussen vier ogen met Keulemans alleen leek mij niet goed. Klok leek dat een interessant idee te vinden, maar daar heb ik niets meer over gehoord, ook niet na een reminder.

Ook daarna las ik niets meer over mij in De Volkskrant terug.

Dat was ook al niet gebeurd in het artikel van 1 oktober door Keulemans met als belangwekkende titel “Hoe ventilatie steeds meer tussen de oren van beleidsmakers kwam te zitten”. Met onder andere deze tekst erin:

Noch in dat artikel, noch erna schreef Keulemans in zijn artikelen iets over mijn rol, insteek, informatie, werk. Tot dan die ene zin bij het interview met Van Dissel vandaag: “Maurice de Hond trok de aandacht van onder meer de PVV met zijn ideeën over ventilatie.”    

Dat ik niet alleen de aandacht trok bij de PVV, maar ook bij de regering blijkt uit het interview van Mark Rutte vandaag in het AD. Dit is het fragment:

Maar als je enige nieuwsbron dit jaar De Volkskrant is geweest dan zou je van deze uitspraken van Rutte, dankzij Maarten Keulemans, niets begrijpen.

Schoothondjes

Nu gebruik ik deze voorbeelden niet om met u te delen wat mij aangedaan is. Ik vond en vind dat volledig onbelangrijk (en ben het wel gewend bij andere onderwerpen uit het verleden). Dat had ik ook al in de brief aan Klok in juni geschreven. Wat mij vanaf maart ontzettend ergert, is hoe weinig ruimte de media geven aan goed onderbouwde informatie, mede gebaseerd op belangwekkende internationale studies en bevindingen van wetenschappers.

Men volgt als schoothondjes gedwee datgene wat de Van Dissels over Covid-19 zeggen en vinden. Tegengeluiden worden hetzij genegeerd, hetzij afgeschreven door aan Nederlandse virologen/epidemiologen een reactie te vragen (die altijd in lijn is met die van het RIVM/OMT) of geridiculiseerd.

Daarom zien we in Nederland t.a.v. de aanpak van Covid-19 amper enige verschuivingen sinds maart. Praat onze premier nog steeds alleen maar over handen stukwassen en 1,5 meter en beklagen onze autoriteiten en Van Dissel zich over het feit dat het in Nederland niet goed gaat omdat we ons niet aan de maatregelen houden. Een mening die vervolgens ook gedeeld wordt door veel mensen, die vooral bang gemaakt worden door de Van Dissels en de media via het gevaar dat zij zelf lopen door het virus.

En met als summum dit interview met Van Dissel, die zich op geen enkel moment afvraagt of het wellicht ook aan de maatregelen zelf zou kunnen liggen. En dat ook niet hoeft te doen, omdat hij daar ook geen gerichte vragen over krijgt. Niet door Keulemans, niet door de NOS als hij zijn frequente interview houdt, niet door Nieuwsuur en niet door de andere kranten als ze met hem spreken.

De gevolgen daarvan waren en zijn desastreus. En hadden kunnen voor een deel voorkomen kunnen worden als de media wel een kritische rol hadden gespeeld.

In het volgende deel, ga ik dieper in op die rol van de media. Daarna zoom ik in op Van Dissel, RIVM en OMT.

U heeft zojuist gelezen: Kerstvertelling (1/3) – Interview van Dissel in de Volkskrant.

Volg Maurice de Hond op Twitter | YouTube | Facebook | LinkedIn.

Steun ons in het blijven geven van goede informatie, waarin – op wetenschap gebaseerd – kritiek op de Van Dissels van deze wereld wordt weergegeven, door middel van een kleine donatie. Klik hier.