Mijn position paper voor het VWS overleg over Lockdown maatregelen

Leestijd: 5 minuten

Mijn position paper voor het VWS overleg over Lockdown maatregelen

Ik ben uitgenodigd om deel te nemen aan een open tafel van het Ministerie van VWS met als onderwerp “effecten generieke lockdownmaatregelen”. We werden gevraag om een aantal van de gestelde vragen met maximaal 1200 woorden te beantwoorden. Dat zou dan ook bij de Kamerleden terecht komen. De NOS heeft vanmorgen al over alle stukken gepubliceerd. Daarom voel ik me  nu vrij om dat stuk hierbij in zijn geheel te openbaren.

Naam:   Drs. Maurice de Hond

Functie: Onafhankelijke Onderzoeker en publicist over Covid-19 op maurice.nl

Organisatie:  View/Ture bv     Datum : 4 augustus 2020

Onderwerp expert-tafel: Effecten generieke lockdown

Wat is het perspectief van waaruit u kijkt (bijvoorbeeld, wetenschap, praktijkdeskundige, en welke achtergrond)?

Vanaf februari vanuit mijn specialisme sociale geografie en methoden en technieken van onderzoek heb ik eerst de verspreiding van het virus bestudeerd en vervolgens relevante studies gelezen en beschreven, plus de ontwikkelingen in veel landen op de voet gevolgd en de aldaar genomen maatregelen.

Wat zou u, met de kennis van nu, het kabinet adviseren om hetzelfde te doen dit najaar om een opleving te voorkomen of, mocht hij komen, snel in te dammen? Welke elementen op het gebied van generieke lockdownmaatregelen zijn wat u betreft waard om vast te houden, te herhalen of uit te bouwen en waarom? Wat zou u, met de kennis van nu, adviseren om – op het gebied van generieke lockdownmaatregelen anders, of nieuw te doen – om een opleving te voorkomen of, mocht hij komen, snel in te dammen? En waarom?

Het snel indammen is niet haalbaar, niet noodzakelijk en heeft -evenals de eerste keer- enorme gevolgen voor de economie, samenleving en ook volksgezondheid (voor wat betreft andere aandoeningen dan Covid-19).

Reactie op de rest van de twee vragen:

Het is nodig om uw vraag in een breder kader te plaatsen om vervolgens mijn antwoord beter te begrijpen.

Doordat de regering haar beleid vrijwel geheel heeft laten bepalen door het RIVM/OMT zijn bij de beleidskeuzes andere componenten dan het bestrijden van Covid-19 volledig op de achtergrond geraakt. Dat was nog te begrijpen toen rond 15 maart gedacht werd dat 3% eraan zou gaan sterven (zoals de WHO stelde). Maar twee weken later was al duidelijk dat dit cijfer in werkelijkheid veel lager zou liggen. Plus dat er steeds meer bekend werd over welke groepen de meest getroffen zouden worden en dus het meest beschermd diende te worden. Maar dat gebeurde juist niet, gezien het feit dat rond de 60% van de overlijdensgevallen uit zorginstellingen afkomstig waren.

Dubieuze rol

Daarbij speelde het RIVM en leden van het OMT, die in de media kwamen, op meerdere manieren een dubieuze rol:

• Terwijl er eigenlijk sinds eind februari steeds meer bekend werd over allerlei aspecten van de verspreiding van het virus en het verloop van de besmetting, lijkt het er zelfs tot en met vandaag op, dat ze deze deskundigen nog weinig hebben bijgeleerd. Dat heeft tot gevolg dat zij enerzijds te grofmazige maatregelen adviseren, maar ook een cruciale component bij de besmettingen, niet onderkennen en door die blinde vlek, bepaalde adviezen niet geven.
  
• Bij het geven van die adviezen wordt op geen enkele manier rekening gehouden met de economische en maatschappelijke gevolgen. Goed voorbeeld: de WHO adviseert 1 meter afstand. Nederland koos 1,5 meter afstand. Het verschil tussen 1,5 en 1 meter afstand is zowel economisch als sociaal groot.

Italië

Besef dat Italië de 1 meter afstand als maatstaf neemt. En de afgelopen twee maanden is het aantal nieuwe gevallen daar stabiel laag. (Dat is mede door de mondkapjes in openbare besloten ruimtes, maar buiten houdt men zonder mondkapjes, die 1 meter aan).

• Last but not least: de betrokkenen verschenen op vrijwel dagelijkse basis in de media en wat ze daarbij vooral deden was de angst, die rond half maart was ontstaan door de ontwikkelingen in Bergamo en de maatregelen die in de Europese landen werden genomen, te onderhouden of zelfs verder aan te wakkeren. Vaak niet op basis van harde feiten, maar juist op veronderstellingen of eigen meningen. Het maakte niet uit of er beter nieuws was, altijd moest er een waarschuwing volgen.
  Toen de mooie Hemelvaartsdag met miljoenen mensen buiten (en vaak ook hutjemutje) werd dat niet verwelkomd en conclusies uit getrokken dat buiten de teugels vrijer konden worden. Maar werd gezegd dat het geluk was of dat er niemand was, die besmet was. Met weer een waarschuwing.

Grote gevolgen

Die waarschuwingen waren er gericht om de Nederlanders te voorschriften van de overheid te laten volgen, maar het heeft ook grote gevolgen gehad op het welbevinden van veel Nederlanders en van de weeromstuit ook op het economisch en sociaal gedrag.

Zelden of nooit werden door de betrokkenen goed nieuws gedeeld (zoals je kan niet besmet worden via voorwerpen of de kans dat je buiten besmet wordt is zeer, zeer klein).

Het negatieve effect van dit optreden van de deskundigen werd versterkt, omdat de bewindslieden en voorzitters van veiligheidsregio’s de mantra’s van die deskundigen -mag ik zeggen: kritiekloos- continu herhaalden.  Daardoor werd bij velen de angsten onderhouden.

Afstand houden?

En steeds weer het gevoel geven dat eigenlijk alleen die 1,5 meter afstand zou zorgen voor het niet worden besmet. Terwijl die afstand houden (zeker buiten) veel minder relevant is. En dat slecht geventileerde binnenruimtes de echte plekken waren waar veel mensen tegelijk het risico liepen besmet te worden en niet omdat ze daar de 1,5 meter niet aanhielden.

Maar omdat het RIVM en de OMT-leden onder de pretentie “wetenschappelijk bezig te zijn” die laatste risico’s vrijwel negeerden, zijn we niet voorbereid op de tweede golf van het najaar. Een tweede golf, waarvan de huidige ontwikkelingen hun schaduw al vooruitwerpen. (De meeste besmettingen vinden tijdens clusters plaats. Plus dat op basis van de publiciteit van 5 augustus via EenVandaag en De Volkskrant over de zorginstelling in Maassluis heel duidelijk is hoe groot het effect is van slechte ventilatie, maar misschien nog meer, hoe het RIVM er veel aan gedaan heeft om belangrijk onderzoek op dat vlak juist niet naar buiten te brengen).

(MdH, na het schrijven van dit blog kwam o.a. dit in het nieuws:)

Mijn advies is tweeledig:

1.

• Volg niet blindelings meer het RIVM of OMT.
• Accepteer niet dat leden van het OMT in de publiciteit meldingen doen over hun persoonlijke opvattingen. Die mogen ze uiten, maar dan mogen ze geen deel meer uitmaken van het OMT.
• Zorg dat er een onafhankelijk instituut komt dat reëel de echte gevaren van de ontwikkelingen rondom het virus communiceert. Niet gericht op mensen bang te houden, maar om ze echt de mogelijkheid te bieden hun eigen risico’s in te schatten en daarnaar te handelen.
• Weeg bij uw besluiten alle componenten mee die via maatregelen geraakt zouden kunnen worden. Dus ook de economische en sociale. En communiceer daar eerlijk over. Maar voedt de angst niet.

2.

• Neem geen maatregelen meer, die voor het hele land tegelijk gelden. De echte gevaren verschillen fors per gebied.
• Werk met een signaleringssysteem per gebied (groen, geel en rood). Maak duidelijk wat dat betekent voor de activiteiten in een gebied als de signalering een van die drie kleuren is.
• Scheer niet alle openbare binnenruimtes over één kam. Daar waar goede ventilatie is mag meer dan waar dat niet is. (Ik heb daarvoor een Deltaplan Ventilatie voorgesteld). Zo is er ook een incentive om te zorgen dat de openbare binnenruimte wel Coronaproof wordt.
• Stel geen restricties aan buitenruimtes.
• Verlaag de 1,5 meter naar 1 meter.

In feite is dit een systeem waarbij goed gedrag beloond wordt in plaats van verkeerd gedrag afgestraft. En komt er ook een incentive voor de bewoners van een regio om te zorgen dat de regio groen wordt/blijft.

Over dit laatste heb ik dit artikel geschreven: https://maurice.nl/2020/07/23/naar-een-intelligent-mondkapjesbeleid/

Met deze tabel als kern.

U heeft zojuist gelezen: Mijn position paper voor het VWS overleg over Lockdown maatregelen.

Volg Maurice de Hond op Twitter | Facebook | LinkedIn | YouTube.

Mocht u ons werk ook met een kleine donatie financieel willen ondersteunen klik dan hier.